Europäischer Rechnungshof - European Court of Auditors
Wielomiliardowe środki na odbudowę po pandemii niewystarczająco wspierają unijne przedsiębiorstwa
- Photo Info
- Download
Komunikat prasowy
Luksemburg, 27 października 2025 r.
Wielomiliardowe środki na odbudowę po pandemii niewystarczająco wspierają unijne przedsiębiorstwa
- Na poprawę otoczenia biznesowego w Europie oraz wsparcie tworzenia, rozwoju i prowadzenia przedsiębiorstw w krajach UE przeznaczono 109 mld euro
- Nie udało się rozwiązać prawie połowy problemów związanych z otoczeniem biznesowym zidentyfikowanych w ramach europejskiego semestru
- Kontrolerzy UE stwierdzili, że jedynie w przypadku jednej trzeciej reform wypracowano znaczące rezultaty
Aby otrzymać środki z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), państwa UE zobowiązały się do przeprowadzenia stosownych reform i inwestycji. Jak wynika z nowego sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, działania te pozwoliły jedynie częściowo rozwiązać problemy występujące w otoczeniu biznesowym. Wprawdzie niektóre reformy przyniosły już usprawnienia, lecz wrażanie większości z nich jest opóźnione, a jedynie w przypadku niewielkiej części ukończonych już reform wypracowano znaczące rezultaty.
W 2021 r., aby złagodzić skutki gospodarcze pandemii COVID-19 i wesprzeć trwałą odbudowę gospodarczą, UE ustanowiła RRF o budżecie wynoszącym 650 mld euro. Aby otrzymać finansowanie, kraje unijne musiały zobowiązać się do zrealizowania zaplanowanych inwestycji i reform w kluczowych sektorach. Działania te powinny były rozwiązać wszystkie problemy strukturalne – lub znaczną ich część – zidentyfikowane w unijnych zaleceniach dla poszczególnych krajów z 2019 i 2020 r. Zalecenia te odnosiły się między innymi do otoczenia biznesowego.
„UE wykorzystuje środki finansowe przeznaczone na odbudowę po pandemii jako zachętę dla krajów unijnych do wdrożenia ważnych reform otoczenia biznesowego, lecz jak dotąd w większości przypadków nie osiągnięto założonych rezultatów” – stwierdziła Ivana Maletić, członkini Trybunału odpowiedzialna za tę kontrolę. –„Środki z RRF mogłyby ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej, ale potencjał tego instrumentu nie jest w pełni wykorzystywany”.
W dwóch latach poprzedzających pandemię UE wydała 82 zalecenia dla państw członkowskich dotyczące poprawy otoczenia biznesowego. Objęły one m.in. promowanie inwestycji prywatnych, poprawę dostępu do finansowania, uproszczenie systemów podatkowych oraz zmniejszenie obciążeń regulacyjnych. Aby zrealizować te zalecenia, państwa członkowskie przewidziały w swoich krajowych planach odbudowy 157 stosownych reform i 254 powiązane z nimi inwestycje. Szacowane koszty tych działań w ramach RRF – przede wszystkim inwestycji – wynoszą około 109 mld euro.
Dzięki reformom i inwestycjom państwa członkowskie zrealizowały w dużej mierze około jedną czwartą zaleceń, lecz żadnego zalecenia nie wdrożono w pełni. Ponadto około połowę z nich zrealizowano jedynie w niewielkim stopniu lub nie wdrożono ich wcale, w wyniku czego niektóre problemy strukturalne pozostały nierozwiązane. Przykładowo nie podjęto jakichkolwiek działań w związku z 7% zaleceń. Kontrolerzy Trybunału stwierdzili niedawno, że około jedna trzecia zaleceń dotyczących reform rynku pracy objętych RRF nie została uwzględniona w ramach żadnej reformy. Biorąc pod uwagę wyniki tych dwóch kontroli, jeden z kluczowych celów RRF, jakim jest rozwiązanie wszystkich problemów wskazanych w zaleceniach lub znacznej ich części, pozostaje nieosiągnięty.
Wdrażanie większości reform w czterech państwach członkowskich, w których kontrolerzy przeprowadzili wizyty, było opóźnione, a ponad jednej czwartej tych reform nie udało się ukończyć do kwietnia 2025 r., kiedy to kontrola dobiegła końca. Ponieważ wszystkie działania w ramach RRF należy zakończyć do końca sierpnia 2026 r., dalsze opóźnienia niosą ze sobą ryzyko, że działania nie zostaną ukończone, a tym samym nie zostaną osiągnięte założone rezultaty. Reformy zrealizowane w państwach członkowskich objętych kontrolą co do zasady doprowadziły do uzyskania oczekiwanych produktów, takich jak przyjęcie stosownych przepisów. Rzeczywiste skutki zmiany przepisów mogą być jednak odczuwalne dopiero po upływie kilku lat. W praktyce obecnie jedynie w przypadku jednej trzeciej ukończonych reform osiągnięto istotne rezultaty. Co więcej, nawet w przypadku tych ukończonych z powodzeniem reform oddziaływanie może być ograniczone ze względu na krótkie ramy czasowe działań, ich słabe powiązanie z danym obszarem polityki lub możliwość ich wycofania. Trudno też jednoznacznie ocenić wpływ działań w ramach RRF dotyczących otoczenia biznesowego na postępy państw w realizacji odnośnych zaleceń, jako że działania te przyczyniły się do postępów jedynie w połowie przeanalizowanych przypadków. Zdaniem kontrolerów postępy we wdrażaniu zaleceń wynikające z działań w ramach RRF są nadal powolne, choć bardziej znaczące niż w obszarze rynku pracy.
Informacje ogólne
Obostrzenia i środki ograniczające kontakty personalne, które zostały wprowadzone w Unii w reakcji na pandemię COVID-19, doprowadziły do poważnych zaburzeń w działalności gospodarczej i handlu. Miały one wpływ krótkoterminowy – odczuwalny głównie w 2020 r. – a w 2021 r. ponownie nastąpiło ożywienie działalności gospodarczej. RRF wciąż jest w trakcie wdrażania, a większości reform dotyczących otoczenia biznesowego ujętych w planach krajowych nadal nie ukończono. W ramach corocznego procesu koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich (czyli tzw. europejskiego semestru) Rada UE przyjmuje zalecenia dla poszczególnych krajów, w których wskazuje problemy, które dane państwa powinny rozwiązać. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie RRF krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności powinny przyczyniać się do rozwiązania wszystkich tego rodzaju problemów lub też znacznej ich części.
Kontrolerzy zbadali, czy reformy w ramach RRF dotyczące otoczenia biznesowego skutecznie przyczyniły się do rozwiązania problemów zidentyfikowanych w zaleceniach dla poszczególnych krajów. Sprawdzili też, czy w przypadku Bułgarii, Hiszpanii, Cypru i Austrii w wyniku wdrażania tych reform osiągnięto zamierzone cele.
Sprawozdanie specjalne 21/2025 pt. „Wsparcie z RRF na rzecz lepszego otoczenia biznesowego – w działaniach w ramach RRF jedynie częściowo uwzględniono zalecenia dla poszczególnych krajów, ale niektóre już wypracowane rezultaty przyczyniły się do wdrożenia tych zaleceń” jest dostępne na stronie internetowej Trybunału wraz z jednostronicowym zestawieniem najważniejszych faktów i ustaleń. Wszystkie publikacje Trybunału na temat RRF są dostępne tutaj.
Kontakt dla prasy
Biuro prasowe Trybunału – e-mail: press@eca.europa.eu
Damijan Fišer – (+352) 621 552 224