Europäischer Rechnungshof - European Court of Auditors
Met de miljarden uit het coronaherstelfonds had meer voor EU-bedrijven kunnen worden gedaan
- Photo Info
- Download
Persbericht
Luxemburg, 27 oktober 2025
Met de miljarden uit het coronaherstelfonds had meer voor EU-bedrijven kunnen worden gedaan
- 109 miljard euro vrijgemaakt voor het verbeteren van het ondernemingsklimaat en voor het opzetten, laten groeien en runnen van bedrijven in EU-landen
- Bijna de helft van de in het Europees Semester vastgestelde problemen waarmee bedrijven te kampen hebben, bleef grotendeels onopgelost
- EU-auditors stellen dat slechts een derde van de voltooide hervormingen van het ondernemingsklimaat aanzienlijke resultaten heeft opgeleverd
De EU-landen hebben de problemen met het ondernemingsklimaat slechts gedeeltelijk opgelost door de hervormingen en investeringen uit te voeren die zij hadden toegezegd in ruil voor geld uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit (Recovery and Resilience Facility — RRF) van de EU. Dat is de conclusie van een nieuw verslag van de Europese Rekenkamer (ERK). Sommige hervormingen hebben al voor verbeteringen gezorgd. Het merendeel heeft echter vertraging opgelopen en slechts een klein deel van de tot nu toe voltooide hervormingen heeft aanzienlijke resultaten opgeleverd.
Om de economische gevolgen van de coronapandemie te verzachten en duurzaam economisch herstel te bevorderen, heeft de EU in 2021 de RRF opgericht en daarvoor 650 miljard euro vrijgemaakt. Om voor dit geld in aanmerking te komen, moesten EU-landen zich verbinden tot een reeks investeringen en hervormingen in belangrijke sectoren. Met deze maatregelen moesten alle of een groot deel van de structurele uitdagingen worden aangepakt die voortvloeien uit de landspecifieke aanbevelingen (LSA’s) van de EU voor de jaren 2019 en 2020, waaronder de problemen waarmee het ondernemingsklimaat te kampen heeft.
“Brussel heeft geld voor herstel na corona gebruikt om EU-landen aan te moedigen belangrijke hervormingen van het ondernemingsklimaat door te voeren, maar het merendeel van de resultaten laat nog op zich wachten,” zegt Ivana Maletić, het ERK-lid dat de controle leidde. “Met de RRF zou het gemakkelijker moeten worden om zaken te doen, maar het potentieel ervan wordt niet volledig benut.”
In de twee jaar vóór de pandemie heeft de EU 82 aanbevelingen gedaan aan de lidstaten om hun ondernemingsklimaat te verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn het bevorderen van particuliere investeringen, het verbeteren van de toegang tot financiering, het vereenvoudigen van belastingstelsels en het verminderen van de regeldruk. Vervolgens hebben alle lidstaten in hun nationale herstelplannen in totaal 157 hervormingen en 254 investeringen opgenomen die verband houden met deze aanbevelingen. De geraamde kosten van deze RRF-maatregelen — voornamelijk voor investeringen — schommelen rond de 109 miljard euro.
Hoewel de lidstaten aan ongeveer een kwart van de aanbevelingen grotendeels via hervormingen en investeringen follow-up hebben gegeven, is geen enkele aanbeveling volledig uitgevoerd. Daarnaast werd aan ongeveer de helft in geringe mate of helemaal geen follow-up gegeven, waardoor sommige structurele problemen onopgelost bleven. Zo is maar liefst 7 % van de aanbevelingen volledig genegeerd. De auditors hebben onlangs geconcludeerd dat aan ongeveer een derde van de aanbevelingen voor hervormingen van de arbeidsmarkt in het kader van de RRF door geen enkele hervorming follow-up is gegeven. Gezien de resultaten van beide controles moet worden geconstateerd dat een van de belangrijkste doelstellingen van de RRF, namelijk het aanpakken van alle of een aanzienlijk deel van de in de aanbevelingen vastgestelde uitdagingen, niet is bereikt.
De meeste hervormingen in de vier landen waaraan de auditors een bezoek hadden afgelegd, liepen vertraging op. Verder was meer dan een kwart van de hervormingen bij de afronding van de controle in april 2025 nog niet voltooid. Aangezien alle RRF-maatregelen eind augustus 2026 moeten zijn voltooid, brengen verdere vertragingen risico’s met zich mee voor zowel de voltooiing van de maatregelen als het bereiken van resultaten. De hervormingen die in de gecontroleerde lidstaten zijn doorgevoerd, leverden over het algemeen de verwachte resultaten op, zoals de vaststelling van wetgeving. Het kan echter jaren duren voordat de effecten van een wetswijziging ter plaatse merkbaar zijn. In de praktijk zijn op dit moment slechts bij ongeveer een derde van de voltooide hervormingen aanzienlijke resultaten zichtbaar. Maar zelfs hier bestaat het risico dat de impact ervan wordt beperkt door het korte tijdsbestek van de maatregelen, het zwakke verband ervan met het betreffende beleidsterrein of doordat de hervormingen mogelijk worden teruggedraaid. De RRF-maatregelen voor het ondernemingsklimaat hebben een gemengd effect gehad op de vooruitgang van de landen bij de follow-up van de aanbevelingen: in slechts de helft van de onderzochte gevallen hebben de maatregelen bijgedragen aan vooruitgang. De auditors merken op dat de vooruitgang bij de uitvoering van de aanbevelingen als gevolg van RRF-maatregelen nog steeds traag verloopt, maar weliswaar sneller dan op het gebied van de arbeidsmarkt.
Achtergrond
Als gevolg van de lockdowns en maatregelen inzake social distancing die als reactie op de coronapandemie werden opgelegd, werd het bedrijfsleven en de handel in de EU flink ontwricht. Deze verstoring had gevolgen op korte termijn, voornamelijk in 2020, en werd gevolgd door een herstel van de economische activiteit in 2021. De RRF wordt nog steeds uitgevoerd en het leeuwendeel van de hervormingen van het ondernemingsklimaat die in de plannen van de landen zijn opgenomen, moet nog worden voltooid. In het kader van de jaarlijkse coördinatie van het economisch beleid van de lidstaten (bekend als het Europees Semester) neemt de Raad van de EU landspecifieke aanbevelingen aan. Verder verzoekt hij de landen de vastgestelde uitdagingen het hoofd te bieden. Overeenkomstig de RRF-verordening moeten met de nationale herstelplannen alle of een aanzienlijk deel van deze uitdagingen worden aangepakt.
De auditors hebben onderzocht of het gelukt is om met de RRF-hervormingen van het ondernemingsklimaat de uitdagingen in de landspecifieke aanbevelingen aan de lidstaten aan te pakken. Daarnaast beoordeelden zij of met de uitvoering van de hervormingen de beoogde doelstellingen in Bulgarije, Spanje, Cyprus en Oostenrijk zijn gehaald.
Speciaal verslag 21/2025 “RRF-steun voor een beter ondernemingsklimaat — Komt slechts gedeeltelijk tegemoet aan landspecifieke aanbevelingen, maar enkele eerste resultaten hebben bijgedragen tot vooruitgang bij de uitvoering ervan” is beschikbaar op de website van de ERK, samen met een één pagina lang overzicht van de belangrijkste feiten en bevindingen. Alle ERK-publicaties over de RRF vindt u hier.
Perscontact
Persdienst van de ERK: press@eca.europa.eu
Damijan Fišer: (+352) 621 552 224