Europäischer Rechnungshof - European Court of Auditors
Auditors komen met verbeterpunten voor EU-coronaherstelfonds van 650 miljard euro
- Photo Info
- Download
Persbericht
Luxemburg, 6 mei 2025
Auditors komen met verbeterpunten voor EU-coronaherstelfonds van 650 miljard euro
- EU-herstelfonds introduceert nieuwe benadering van EU-uitgaven die niet is gekoppeld aan kosten
- Auditors waarschuwen voor de vele tekortkomingen ervan, met belangrijke besluiten over EU-begroting op komst
- Onvoldoende aandacht voor prestaties en zwakke controle nadelig voor RRF
De Europese Rekenkamer (ERK) constateert in haar analyse van de crisisuitgaven ter waarde van 650 miljard euro dat het coronaherstelfonds van de EU — de herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF) — verschillende tekortkomingen vertoont op het gebied van prestaties, verantwoordingsplicht en transparantie. De RRF heeft wel een cruciale rol gespeeld in het herstel van de EU na de pandemie, maar er is slechts beperkte informatie beschikbaar over de resultaten en geen informatie over de werkelijke kosten ervan. Daardoor is het onduidelijk of de EU-burgers echt waar voor hun geld krijgen. De auditors roepen de beleidsmakers van de EU op om hieruit lessen te trekken bij het opstellen van toekomstige begrotingen op basis van prestaties in plaats van kosten.
De RRF werd in 2021, in crisistijd, opgericht. Uit deze faciliteit worden maatregelen (hervormingen en investeringen) gefinancierd op gebieden als de groene en de digitale transitie. De EU-landen moeten de vooraf vastgestelde mijlpalen en streefdoelen in hun nationale plannen behalen om financiering te ontvangen. Dit is de eerste keer dat de EU op zo’n grote schaal gebruikmaakt van financiering die niet gekoppeld is aan kosten.
“De EU-beleidsmakers moeten lessen trekken uit de RRF. Zij zouden in de toekomst dergelijke instrumenten niet moeten toestaan tenzij ze eerst over informatie beschikken over de werkelijke kosten en de eindontvangers. Ook moeten zij een duidelijk antwoord hebben op de vraag wat de burgers daadwerkelijk voor hun geld krijgen”, zegt Ivana Maletić, één van de twee ERK-leden die verantwoordelijk waren voor de analyse. “Voor toekomstige prestatiegerichte begrotingen moet de financiering beter worden gekoppeld aan resultaten en duidelijk omschreven regels, anders zou een dergelijk systeem niet mogen worden gebruikt”, stelt Jorg Kristijan Petrovič, co-auteur van de analyse.
De auditors benadrukken verschillende problemen rond de RRF in het licht van de lopende politieke discussies over de langetermijnbegroting van de EU na 2027. Ten eerste zijn ze van mening dat de RRF niet echt een prestatiegericht financieringsmechanisme is. In feite wordt bij de RRF meer nadruk gelegd op de voortgang van de uitvoering van projecten. Bovendien kunnen de efficiëntie van de uitgaven en de kosteneffectiviteit niet worden gemeten, aangezien de Europese Commissie geen gegevens over de werkelijke kosten verzamelt en er weinig informatie over de resultaten beschikbaar is.
De auditors benadrukken dat het belangrijk is om toekomstige uitgavenprogramma’s zodanig op te zetten en uit te voeren dat dit niet ten koste gaat van de verantwoordingsplicht. Ondanks recente verbeteringen zijn de controlewaarborgen van de RRF nog steeds niet robuust genoeg. Zo rekent de Commissie voornamelijk op de lidstaten voor het opsporen en corrigeren van ernstige onregelmatigheden en om ervoor te zorgen dat de nationale en EU-regels worden nageleefd. Hun controlesystemen schieten hierbij echter tekort. Daarnaast kan de uitvoerende macht van de EU geen financiële correcties opleggen, zoals het terugvorderen van middelen voor individuele inbreuken op aanbestedingsregels, behalve in gevallen van ernstige onregelmatigheden zoals fraude. Dit betekent dat de Commissie volledige betalingen kan doen, zelfs als er sprake is van onregelmatigheden bij overheidsopdrachten, zolang de overeengekomen mijlpalen en streefdoelen zijn bereikt. Door de manier waarop mijlpalen en streefdoelen zijn vastgesteld, ontvangen sommige EU-landen bovendien aanzienlijke bedragen nog voordat ze de projecten hebben voltooid. Dit vormt een risico voor de financiële belangen van de EU, omdat lidstaten het geld uiteindelijk zouden kunnen houden zonder de projecten af te ronden.
De uitvoering van de RRF vordert wel, maar toch zijn er vertragingen die de realisatie van de doelstellingen in de weg staan. Het grootste deel van de maatregelen moet namelijk nog vóór augustus 2026 worden afgerond. Tegelijkertijd betekent de uitbetaling van EU-middelen aan nationale begrotingen niet dat het geld de eindontvangers en de reële economie heeft bereikt.
De RRF wordt bijna volledig gefinancierd door geld te lenen op de markten. De Commissie is erin geslaagd snel en met succes middelen voor de RRF aan te trekken. In de eerste jaren gebeurde dit toen de rentevoeten historisch laag waren. Sindsdien zijn de rentevoeten gestegen en tegen 2026 zouden de financieringskosten meer dan het dubbele van de oorspronkelijke ramingen kunnen bedragen. Samen met de terugbetalingen zal dit de toekomstige EU-begrotingen flink onder druk zetten. De auditors vinden het belangrijk dat de EU bij toekomstige leningen de renterisico’s goed onder controle houdt, en vooraf een plan opstelt voor de terugbetaling van leningen, waarin wordt aangegeven waar het geld vandaan zal komen. Dit was niet het geval voor de RRF.
Achtergrond
De RRF werd in 2021 opgezet als een eenmalig, tijdelijk instrument om EU-landen te helpen herstellen van de coronapandemie en om veerkrachtige economieën op te bouwen. Met dit instrument worden de maatregelen van de lidstaten op zes vooraf bepaalde gebieden gefinancierd tussen het begin van de pandemie in februari 2020 en augustus 2026, het jaar waarin de RRF afloopt. De oorspronkelijke begroting bedroeg 724 miljard euro, waarvan de EU-landen 650 miljard euro gebruikten (359 miljard euro aan subsidies en 291 miljard euro aan leningen). De RRF-schuld moet in 2058 zijn terugbetaald door zowel de Commissie (voor subsidies) als de lidstaten (voor leningen). In de tweede helft van 2025 wil de Commissie het volgende financiële kader voor de periode na 2027 presenteren.
Analyse 02/2025 “Prestatiegerichtheid, verantwoordingsplicht en transparantie — lessen die te trekken zijn uit de tekortkomingen van de RRF” is beschikbaar op de website van de ERK, samen met een A4-overzicht van de belangrijkste feiten en lessen. De analyse geeft een samenvatting van de controles en adviezen van de ERK in verband met de RRF, die beschikbaar zijn op deze speciale RRF-webpagina. Het ERK-controleplan voor 2025 en 2026 omvat nog meer verslagen over de RRF, met onderwerpen als energie-efficiëntie, traceerbaarheid en fraude.
Perscontact
Persdienst van de ERK: press@eca.europa.eu
Damijan Fišer — M: (+ 352) 621 552 224